IONESCO REMIXED, σε ιδέα/σκηνοθεσία Γιάννη Κουρκουμέλη.
Η Τρίτη παράσταση που θέλω να σας προτείνω είναι η φέρουσα τον προαναφερόμενο ευρηματικό τίτλο, που σημαίνει ‘’άσε με ήσυχο’’(!), στην ποιό επιδιωκόμενα πρωτότυπη/παράλογη έκφρασή του.
ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ και λίγα λόγια για το θέατρο του Παραλόγου
Η ομάδα Attact αναζήτησε εκφραστικά εργαλεία με έναν ιδιότυπο τρόπο στον ευρύτερο χώρο του Θεάτρου του παραλόγου.
Η παράσταση σε σύνθεση κειμένων και σκηνοθεσία του Γιάννη Κουρκουμέλη, βασίζεται σε μια ελεύθερη απόδοση του Ιονέσκο, ιδωμένη με μια αφαιρετική συμπυκνωμένη ματιά.
Στο «Άσε κάτω τις φράουλες» γίνεται έντονη αναφορά για τη δυσκολία επικοινωνίας μεταξύ των ζευγαριών, για κωμικούς θανάτους όταν ο κοινωνικός ιστός καταρρέει, για το άσκοπο του βίου όταν οι μελλοθάνατοι γέροντες καλούνται να κάνουν έναν απολογισμό ζωής και απευθύνονται σε άδειες καρέκλες. Μηχανικές κινήσεις, τυποποιημένα λόγια , σε μια κοινωνία κονσερβοποιημένη και έντονα κατευθυνόμενη, χωρίς ίχνος δράσης και αντίδρασης. Μια παραίτηση..
Kλίμα ανίας ανάμεσα στα ζευγάρια, αιχμάλωτα μιας αμείλικτης καθημερινότητας, δύτες σε μια θάλασσα της μοναξιάς, θύματα των επιφανειακών σχέσεων και των ανιαρών συνανθρώπων. Συνάνθρωποι δεν είναι σε θέση να συνομιλήσουν, διότι έχουν καταναλώσει όλες τους τις ιδέες, και δεν είναι σε θέση να νοιώσουν κανένα συναίσθημα.
Ο θάνατος, ως δεξιοτέχνης καλλιτέχνης του θιάσου, προσφέρει ως θέαμα μια σειρά από μαρτυρικούς και ταυτόχρονα σκληρά κωμικούς θανάτους, αποδεκατίζοντας τον ένα μετά τον άλλο... Καθώς ο κοινωνικός ιστός καταρρέει και τα προσωπεία πέφτουν, οι άνθρωποι ανίσχυροι, οδηγούνται σε ένα κρεσέντο τρόμου και αγωνίας. Η απειλή είναι παντού, και όσο οι ώρες προχωρούν, όλα αλλάζουν, φανερώνοντας πως κανείς δεν είναι πλέον ασφαλής…
‘’Σπαράγματα’’ έργων του Ιονέσκο (Φαλακρή Τραγουδίστρια, Καρέκλες, Το παιχνίδι της σφαγής και Ο χαμαιλέων του βοσκού), ταιριάζουν με το δυσοίωνο σήμερα και το χαώδες χθές. Μιλώντας για το χθές, αναφερόμαστε στο 1950, ημερομηνία που ξεκινάει το θέατρο του παραλόγου, όταν το χάος που δημιουργήθηκε στην Ευρώπη ήταν κοινή μοίρα.
Στο θέατρο του παραλόγου κυρίαρχος είναι ο ρηξικέλευθρος/ριζοσπαστικός λόγος.Οι παραδοσιακές δομές του δράματος διαρρηγνύονται, τα σκηνικά στήνονται στο πουθενά, παύοντας να είναι οικεία. Τα πρόσωπα στερούνται προσωπικότητας. Είναι απρόσωπα. Το πρόσωπο στερείται εξ αρχής κάποιας ιστορικότητας και κάποιας ιδεολογικής επιλογής. Η δραματική εξέλιξη έχει ονειρικά στοιχεία. Μανιτάρια φυτρώνουν στο παρκέ, παρέχοντας το δικό τους ονειρικό συμβολισμό.
Ο Ιονέσκο είναι ένας πολλαπλασιαστής του λόγου.Φλυαρεί, χωρίς ο λόγος του να έχει ειρμό.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά καταλήγουν στο γεγονός ότι ο κόσμος είναι ΑΒΙΩΤΟΣ. Οι παραδοσιακές αξίες αμφισβητούνται, οι ανθρώπινες σχέσεις σαρκάζονται και η θρησκευτική και η πολιτική ιδεολογία αναιρείται.
Καμμία τραγικότητα , καμμία μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας δεν περιέχεται στο θέατρο του παραλόγου. Τραγικός είναι αυτός που αντιμάχεται κάποιες δυνάμεις που τον υπερβαίνουν.Δεν είναι κάποιος τραγικός όταν κάθεται παθητικά σε μια καρέκλα ή απεθύνεται σε καρέκλες.
Χρήση ταυτολογιών χωρίς νόημα (Το Παρίσι είναι πάντα Παρίσι)!. Επανάληψη κοινοτυπιών για να γεμίσει το κενό.Γεμίζει το κενό όμως με κενό;
Τα πρόσωπα μιλάνε με σπουδαίο τρόπο για κάτι που είναι ασήμαντο και μικρό.
Οι καρέκλες αποτελούν το ιδανικό σκηνικό του Ιονέσκο και η συσσώρευσή τους, πνίγει το χώρο και το ίδιο το άτομο.
Το κυκλικό τέλος του κάθε θεατρικού έργου δηλώνει την έλλειψη προοπτικής και το γεγονός ότι το έργο μπορεί να αρχίζει αενάως. Μία ατέρμονη επανάληψη που δικαιολογεί το αβίωτο του βίου.
Η ΖΩΗ ΜΑΣ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ-ΜΙΑ ΣΑΦΗΣ ΑΣΑΦΕΙΑ-ΜΟΝΗ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ,ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ.
Βλέποντας την παράσταση και θέλοντας να την γεφυρώσω με το σήμερα, θέτω τα εξής ερωτήματα στον εαυτό μου. Ή υποβάλλω σε σκέψεις τον εαυτό μου, σκέψεις που πρωτίστως απασχόλησαν και το δημιουργό της εν λόγω παράστασης.
1. Μπορεί, άραγε, σήμερα ο ίδιος λόγος του θεάτρου του παραλόγου,να ηχήσει τόσο εντυπωσιακά “παράλογα” στα αυτιά μας, όσο εβδομήντα χρόνια πριν; Ή μήπως υπάρχει μια μετατόπιση της αντιληπτικής ικανότητας του σύγχρονου ανθρώπου, σε τέτοιο βαθμό που να τον εξοικειώνει με αυτόν τον λόγο; Και, άραγε, η μετατόπιση αυτή ενέχει ένα στοιχείο επικινδυνότητας, ψυχικής ανισορροπίας ή πρόκειται απλώς για ένα παιχνίδι εκτόνωσης, όπως τα σύγχρονα Escape rooms;
2. Αν η παράσταση θα μπορούσε να είναι ένα όνειρο, πρέπει να επιχειρήσουμε να το ερμηνεύσουμε; Yπάρχει πάντα ο κίνδυνος να ξυπνήσουμε. Και αν είναι πολύ όμορφο το όνειρο, γιατί να ξυπνήσεις σε μια πραγματικότητα που απωθεί τα όνειρα; Μπορεί το όνειρο να είναι ο αλγόριθμος της υπαρξής μας;
3. Η τάση να υπεραναλύουμε, μας κάνει να χάνουμε τελικά την ουσία ή τη μαγεία της τέχνης και είναι το σημάδι της εποχής που θέλει όλα να τα ελέγχει;Τέχνη δια αντιπρόσωπου. Μπιενάλε με ξεναγούς και παραστάσεις με σκηνοθετικά σημειώματα που μας εξηγούν επακριβώς τι πρέπει να καταλάβουμε. Χώροι τέχνης και θεσμοί με προκαθορισμένη πελατεία. Είναι ωραίο να ξέρεις τι γίνεται γύρω σου χωρίς να το φοβάσαι.
4. Τι κάνει, τελικά, τόσο περίπλοκες τις ανθρώπινες σχέσεις;Μήπως αυτό που κάνει τόσο περίπλοκες τις ανθρώπινες σχέσεις και δυσκολεύει την επικοινωνία μεταξύ των ζευγαριών, είναι ο πολύς εαυτός; Μήπως χρειαζόμαστε λιγότερο; Mήπως ήταν καλύτερα να κουβαλούσαμε λιγότερο εαυτό ο καθένας από μας; Αυτό μήπως έκανε τη ζωή μας καλύτερη και τις σχέσεις ευκολότερες;
5. Το αδιέξοδο της επικοινωνίας ή όπως χαρακτηριστικά είπε ο ίδιος ο συγγραφέας ,«το να μιλάμε για να μη λέμε τίποτα, να μιλάμε γιατί δεν έχουμε τίποτα να πούμε προσωπικό»,πόσο επίκαιρα είναι τα μηνύματα αυτά σήμερα;
6. Ζούμε στην εποχή που ο δημόσιος διάλογος είναι ανύπαρκτος; Ακούμε και συμμετέχουμε σε παραληρηματικούς μονολόγους. Mήπως αυτή είναι η κυρίαρχη μέθοδος επικοινωνίας; Μήπως οι πολιτικοί, διανοούμενοι και καλλιτέχνες (ιδιότητες που προάγουν τον κοινωνικό διάλογο), χρησιμοποιούν τόσο ξύλινα ελληνικά που θυμίζουν περισσότερο κατασκευαστές κομοδίνων;
7. Είναι η κοινωνία μας μια κοινωνία της διαφάνειας με έμφαση στην εκθεσιακή αξία με έναν εξαναγκασμό για ομορφιά και fitness; Μια liquid democracy, όπου το ‘’κόμμα’’ δεν είναι ικανό να αρθρώσει πολτικό λόγο/βούληση και να εγκαθιδρύσει νέες συνθήκες;
ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ
Η συγκεκριμένη παράσταση είναι μια αντισυμβατική ματιά που εμπεριέχει καυστικό χιούμορ και ανατροπές, φέρνοντας το θέατρο του παραλόγου στο σήμερα.
Ιδιαίτερη θέση κατέχουν οι σαφείς αναφορές στο πώς ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος, μπορεί να γίνει ο στυγνότερος εκμεταλλευτής του ίδιου του του εαυτού (ωραία η σκηνή με τους ηθοποιούς να τρώνε τις ίδιες τους τις σάρκες).
Δεν υπάρχει γραμμική αφήγηση στις σκηνές, παρά μόνο περιστασιακή. Απευθύνεται στο υποσυνείδητο και τα σπλάχνα του θεατή (σπλαχνικό θέατρο) όχι στο μυαλό του, γεγονός που παραπέμπει στο εξώλογο του ονείρου. Στο όνειρο, όπως και στο παράλογο θέατρο, συχνά μέσα από εμφανείς δραματικές ασυνέπειες δημιουργούνται αναπάντεχα περίεργα περιστατικά με απρόβλεπτες διαθέσεις. Ενίοτε και συμπεριφορές με εφιαλτικό ή κωμικό χαρακτήρα. Στο όνειρο, όπως και στο παράλογο θέατρο, οι ήρωες πλέουν χωρίς τιμόνι μέσα στο περιβάλλον αλλόκοτο σύμπαν τους.
Μήπως όλα αυτά μας θυμίζουν κάτι από το σήμερα; Tο σίγουρο είναι ότι καθημερινά πια χρησιμοποιούμε τη φράση ‘’ότι αυτό που ζούμε είναι ένα θέατρο του παραλόγου’’.
Δεν συμφωνείτε;