2η πρόταση για θεατρική παράσταση, από τη θεατρολόγο Βασιλική Χριστοπούλου «ΟΙ ΔΟΥΛΕΣ» του Ζαν Ζενέ

Η δεύτερη παράσταση που θέλω να σας προτείνω είναι οι ''Δούλες'' του Ζαν Ζενέ, που παίζονται στο Θέατρο Τέχνης (στοά Πεσματζόγλου).

Η δεύτερη παράσταση που θέλω να σας προτείνω είναι οι ''Δούλες'' του Ζαν Ζενέ, που παίζονται στο Θέατρο Τέχνης (στοά Πεσματζόγλου).

doules

https://bit.ly/2qt7uiv

ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: Οι αδελφές Κλερ και Σολάνζ  (οι δούλες), ζουν μια καθημερινότητα που μοιράζεται ανάμεσα στο μίσος και στην αγάπη, στον θαυμασμό και στον φθόνο για την Κυρία τους. Εν τη απουσία της, οι δύο αδελφές  σε μια διαδικασία θέατρο εν θεάτρω, υποδύονται/παίζουν εναλλάξ τη Δούλα και την Κυρία, επιτρέποντας έτσι στους εαυτούς τους να εξωτερικεύουν τα καταπιεσμένα συναισθήματά τους και να είναι επιτέλους οι Εαυτοί τους. Όταν μαθαίνουν ότι ο Κύριος (δεν τον βλέπουμε στο έργο), αποφυλακίζεται (για τη φυλάκισή του οι Δούλες είχαν παίξει τον καταδοτικό ρόλο τους) και από φόβο μήπως βρουν τον μπελά τους αποφασίζουν να σκοτώσουν την Κυρία. Μόνο που η ιδέα τους να την δηλητηριάσουν αποδεικνύεται ανεπαρκής, όπως ανεπαρκείς αποδεικνύονται και οι ίδιες ώστε να μπορέσουν να ολοκληρώσουν την πράξη τους. Θύματα των εαυτών τους αποφασίζουν να παίξουν και την τελευταία πράξη του δράματος, ταυτιζόμενες δραματικά με το ρόλο τους: η Κλερ, ντυμένη Κυρία, πίνει το δηλητηριασμένο τίλιο, επιτρέποντας στη Σολάνζ να αναλάβει τον ρόλο της φόνισσας. H τελευταία, μεθυσμένη από την ιδέα της πράξης που δεν έκανε, περιμένει τη σύλληψή της. Κυρίως όμως περιμένει την (ψεύτικη) δικαίωση της δούλας στο πρόσωπό της.

 

doules2

 

ΠΡΟΒΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΣΗ/ANAΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ: doules3

Ο Ζαν Ζενέ, ''μπάσταρδος'' καταραμένος ποιητής , ο ίδιος παιδί του περιθωρίου, ομοφυλόφυλος και τρόφιμος φυλακών, που δικαιώθηκε εν ζωή από τον Πώλ Σάρτρ, αποφασίζει να γράψει ένα θεατρικό έργο με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός.

Το 1933 οι αδελφές Λέα και Κριστίν Παπέν, υπηρέτριες σε ένα αστικό σπίτι στην περιοχή του Λε Μαν, κατακρεούργησαν την Κυρία τους - και την κόρη της. Στο δικαστήριο δεν ζήτησαν κανένα ελαφρυντικό. Το μόνο που τις ενδιέφερε ήταν να μοιραστούν απόλυτα την ευθύνη της πράξης τους.

 Ο Ζενέ διάβασε στις εφημερίδες της εποχής για το έγκλημα (σ.σ.: η περίπτωση των Παπέν αποτέλεσε και αντικείμενο ψυχαναλυτικής μελέτης) και περίπου δέκα χρόνια αργότερα βρήκε στο πρόσωπο των δύο αδελφών τις ιδανικές ηρωίδες για να αναδείξει την ομορφιά του ατόφιου Κακού, που βρίσκεται μέσα στον κόσμο του συνειδητοποιημένου περιθωρίου.

 

ΣΚΕΨΕΙΣ-ΑΠΟΚΥΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

1. Βλέποντας τη συγκεκριμένη παράσταση και φέρνοντάς την στο σήμερα, χαμογελάς αμήχανα με τις επιπτώσεις που θα είχε η ταύτιση του ρόλου από τον άνθρωπο- ηθοποιό και τον ηθοποιό -άνθρωπο, όταν ο τελευταίος  ταυτίζεται  με τον κοινωνικό του ρόλο. Πού θα βρισκόταν ο αυθεντικός άνθρωπος; και υπάρχει αυθεντικότητα και πραγματική ταυτότητα του ατόμου ή ο ρόλος κατισχύει; Συναναστρεφόμαστε  με ρόλους ή με ανθρώπους;  αν ο ρόλος εκπροσωπεί το Φαίνεσθαι , γιατί επιδιώκουμε το Φαίνεσθαι και όχι το Είναι;

2. Πάντα θεωρούσα το συγκεκριμένο έργο βαθιά πολιτικό. Μέσα από τις δούλες, ο Ζενέ δίνει φωνή στους ανά τους  αιώνες καταπιεσμένους, δίνοντας μια άλλη διάσταση στη φύση του εγκλήματος, που δεν στέκεται στο ίδιο το γεγονός αλλά την αιτία που το πυροδότησε. Ο Ζενέ κάνει λόγο για έγκλημα ταξικό, υποδηλώνοντας πως αιτία για κάθε ακραία εκδήλωση αποτελεί η καταπίεση που ασκείται από την εξουσία. Θίγοντας ζητήματα κοινωνικής ανισότητας  , ο συγγραφέας παραθέτει τη δική του θέση, το δικό του λόγο, ως και ο ίδιος κοινωνικά κατατρεγμένος.

3. Θέατρο του παραλόγου, όπου καλό και κακό εναλλάσσονται. Γροθιά στο κατεστημένο, όπου μέσα από τις πράξεις των δύο αδελφών αποδεικνύεται πως η υποδούλωση και η επιβολή της αρχής, ωθούν τον άνθρωπο σε πράξεις ειδεχθείς. Γιατί ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος να είναι ελεύθερος και όχι να εξουσιάζεται.

4. Οι σχέσεις που πραγματεύεται το έργο, είναι καθαρά σχέσεις εξουσίας,  που υφίστανται  όχι μόνον μεταξύ εργαζόμενου και εργοδότη αλλά ακόμη και μεταξύ αδελφών. Δεσποτισμός και την αυταρχικότητα δεν  διακρίνει μόνο την ''Καλή'' Κυρία, αλλά και την Κλερ, την υπηρέτρια. Πέραν όμως της εξουσίας, οι Δούλες μιλούν και για κάτι πιο βαθύ: για τη σκοτεινή άβυσσο του μυαλού, όταν η Σκιά του οδηγεί δύο φαινομενικά φιλήσυχες γυναίκες-υπηρέτριες, που  παίζοντας συνεχώς το παιχνίδι των μεταμορφώσεων- στην πλέον αρρωστημένη εκδοχή του -οδηγούνται παίζοντας θέατρο, να σκοτώσουν σχηματικά την Κυρία .  Στην πραγματική ζωή, όμως, ο βραχνάς της Κυρίας είναι υπαρκτός. Έστω κι αν οι δύο αδελφές με διάφορες μηχανορραφίες προσπαθούν να τον απομακρύνουν. Οι αντοχές τους και ο εκμηδενισμός τους αναμενόμενος αλλά και θριαμβευτικός γιατί επιτέλους πήραν την Τύχη τους στα χέρια και απέκτησαν υπόσταση και ταυτότητα.

5. Κλείνω με το στόχο/ άποψη της παράστασης στο Θέατρο Τέχνης και το σημείωμα της σκηνοθέτιδος, ότι  δηλ. ''οι δούλες, είμαστε εμείς. Με τα μικρά και μεγάλα μας όνειρα, τα ψέμματα που λέμε στον εαυτό μας και στους άλλους, την απελπισμένη ανάγκη μας να δραπετεύουμε από την πραγματικότητα, να φαντασιωνόμαστε μια άλλη ζωή από αυτή που ζούμε. Εμείς που ζηλεύουμε αυτό που δεν έχουμε και βασανιζόμαστε γιατί ξέρουμε ότι δε θα το αποκτήσουμε ποτέ. Εμείς που νιώθουμε φόβο, μίσος αλλά και λατρεία απέναντι στην εξουσία. Εμείς που δεν τολμάμε να ζήσουμε αληθινά.

Οι Δούλες είναι οι αντι-ηρωΐδες της τραγωδίας των ημερών μας. Και η Κυρία τους είναι η φτηνή θεά που ορίζει τη μοίρα τους. Που σκηνοθετεί τη ζωή τους. Καμία μεγαλειώδης κάθαρση σε αυτή τη σύγχρονη τραγι-κωμωδία.  Ανθρώπινες στιγμές μόνο. Σκληρές, τρυφερές, αστείες, βίαιες, συγκινητικές. Και πάνω απ΄όλα, μια βαθιά ανάγκη για «παιχνίδι» μέχρι τελικής πτώσης. Αυτή την ανάγκη που κινεί το ίδιο το θέατρο και κρατά ζωντανή την επιθυμία μας να καταφεύγουμε σε αυτό είτε ως δημιουργοί, είτε ως κοινό. Αναζητώντας αυτό το «κάτι» που η ζωή επιμένει να μας κρύβει''.

 doules4

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ : Οι  ηθοποιοί  Κάτια Γέρου, Κωνσταντίνα Τάκαλου και Μαριάννα Κάλμπαρη (η  τελευταία και σκηνοθέτης του έργου), έπαιξαν όπως επιθυμούσε ο Ζενέ. Περιβλήθηκαν κινήσεων και έδειξαν γυμνά τον Εαυτό τους/μας μέσα στη μοναξιά τους/μας  με τέτοιο τρόπο που δεν θα τολμούσαμε να τον δούμε ή να τον ονειρευτούμε. Αρνήθηκαν την περιγραφή μιάς καθημερινής συμπεριφοράς όπως την βλέπει κάποιος έξω και έπαιξαν το θέατρο του Ζενέ!